Ceza Muhakemesi Kanunu’nda düzenlenen uzlaştırma kurumu, suçun mağdur ve fail arasında barışçıl bir şekilde çözülmesini amaçlar. Bu sürecin en önemli aşaması ise, uzlaştırmacı tarafından düzenlenen uzlaştırma raporudur. Raporda yapılan her işlem, tarafların beyanları ve ulaşılan sonuçlar, adalet sisteminin güvenliği açısından büyük önem taşır.
Uzlaştırma Raporunun Hukuki Niteliği
Uzlaştırma raporu, hukuken “ilam niteliğinde belge” sayılır. Yani mahkeme kararıyla eşdeğer bir bağlayıcılığa sahiptir (CMK m.253/19). Bu belge, tarafların özgür iradeleriyle yaptıkları uzlaşmayı kayıt altına alır ve gereklerinin yerine getirilmemesi hâlinde icra edilebilirlik kazanır.
Uzlaştırma raporu, yalnızca tarafların anlaşmaya varması hâlinde düzenlenir. Uzlaşma gerçekleşmezse, başarısızlık raporu düzenlenir.
Uzlaştırma Raporunun Düzenlenme Süreci
Uzlaştırma raporu, Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği’nin 25. maddesi hükümlerine göre hazırlanır. Bu süreçte izlenmesi gereken adımlar şunlardır:
-
Tarafların kimlik bilgileri tam ve doğru şekilde yazılır.
-
Uzlaşma konusu fiil (örneğin “kasten yaralama”, “hakaret”, “mala zarar verme” gibi) açıkça belirtilir.
-
Müzakerelerin tarihi ve yöntemi (yüz yüze, SEGBİS veya yazılı iletişim) belirtilir.
-
Tarafların uzlaşma şartları (edimin türü, süresi, ödeme veya yerine getirme şekli) ayrıntılı olarak yazılır.
-
Uzlaşmanın gönüllülük esasına dayandığı ve tarafların baskı altında olmadıkları belirtilir.
-
Tarafların imzaları alınır.
-
Uzlaştırmacı, raporu mühür ve imza altına alarak uzlaştırma bürosuna teslim eder.
Uzlaştırma Raporunun Biçimsel Unsurları
Raporun eksiksiz ve geçerli olabilmesi için şu unsurları taşıması gerekir:
-
Başlık: “Uzlaştırma Raporu” ibaresi açıkça yer almalıdır.
-
Uzlaştırmacının kimlik ve sicil bilgileri.
-
Tarafların kimlik ve iletişim bilgileri.
-
Soruşturma veya kovuşturma dosya numarası.
-
Uzlaşma tarihi ve yeri.
-
Uzlaşma şartlarının net ifadelerle belirtilmesi.
-
İmzalar ve tarih.
Eksik bilgi veya imza, raporun geçersiz sayılmasına neden olabilir.
Uzlaştırma Raporunun İçeriğinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uygulamada yapılan hataların büyük bir kısmı raporun içeriğinde ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle dikkat edilmesi gereken başlıca noktalar şunlardır:
-
Belirsiz ifadeler kullanılmamalıdır. “Belirli bir miktar”, “uygun bir süre” gibi ifadeler yerine, “5.000 TL’nin 10 Şubat 2025 tarihine kadar ödenmesi” gibi somut hükümler yer almalıdır.
-
Edim hukuka aykırı olmamalıdır. Taraflar, kamu düzenine veya ahlaka aykırı bir konuda uzlaşamazlar.
-
Zamanlama doğru olmalıdır. Edimin ileri tarihe bırakıldığı durumlarda, raporda “yerine getirilmezse dava açılacaktır” ifadesi bulunmalıdır.
-
Tarafların iradesi açık olmalıdır. Baskı, tehdit veya yönlendirme belirtileri varsa uzlaşma geçerli değildir.
-
Gizlilik ilkesine uyulmalıdır. Tarafların beyanları hiçbir şekilde üçüncü kişilerle paylaşılmaz.
Başarısızlık Halinde Düzenlenecek Rapor
Uzlaşma gerçekleşmezse, uzlaştırmacı “uzlaşma gerçekleşmedi” ifadesini içeren kısa bir rapor düzenler. Bu raporda:
-
Taraflara teklifin yapıldığı,
-
Uzlaşmanın reddedildiği veya sonuçsuz kaldığı,
-
Tarafların beyanlarının alındığı bilgileri yer almalıdır.
Rapor, Uzlaştırma Bürosu’na iade edilir ve dosya Cumhuriyet Savcılığı’na gönderilerek yargılama süreci devam eder.
Uygulamada Sık Yapılan Hatalar
Pratikte sık karşılaşılan hatalar şunlardır:
-
Raporun taraflardan sadece birine imzalatılması,
-
Edimlerin eksik veya muğlak belirtilmesi,
-
Uzlaşma şartlarının yerine getirilip getirilmediğinin takip edilmemesi,
-
Uzlaştırma süresinin aşılması,
-
Raporda resmi formatın kullanılmaması.
Bu tür hatalar, uzlaştırma işleminin geçersiz sayılmasına ve uzlaşma anlaşmasının icra edilememesine neden olabilir.
Uzlaştırma Raporunun Teslimi ve Arşivlenmesi
Uzlaştırmacı, raporu düzenledikten sonra:
-
1 nüshasını taraflara verir,
-
1 nüshasını uzlaştırma bürosuna teslim eder,
-
Büro tarafından soruşturma dosyasına eklenir.
Raporun dijital kopyası, Adalet Bakanlığı Uzlaştırma Portalı üzerinden de sisteme yüklenir.
Uzlaştırma Raporunun Sonuçları
Uzlaşma gerçekleştiğinde:
-
Kamu davası açılmaz veya açılmışsa düşme kararı verilir.
-
Taraflar aynı fiil nedeniyle tazminat davası açamazlar.
-
Rapor, ilam niteliğinde belge sayıldığı için doğrudan icra edilebilir.
Uzlaştırma Temel Eğitimi Başvuru Sayfası İçin Tıklayınız.
Uzlaştırma Yenileme Eğitimi Başvuru Sayfası İçin Tıklayınız.