Ceza muhakemesi hukukunda uzlaştırma, şüpheli ile mağdur arasında resmî, belgelendirilebilir ve denetlenebilir bir iletişim sürecidir. Bu nedenle, uzlaşma teklifinin yapılma şekli hem sürecin geçerliliği hem de taraf iradelerinin korunması açısından kritik öneme sahiptir.

Yasaya göre uzlaştırma teklifi yazılı olarak yapılmalı, telefon veya benzeri iletişim araçlarıyla uzlaşma teklifi yapılamaz.

1. Yasal Dayanak

Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği’nin 29. maddesi bu konuyu açık biçimde düzenlemiştir:

• Madde 29/7:
  “Uzlaşma teklifinde bulunmak için çağrı; telefon, telgraf, faks, elektronik posta gibi araçlardan yararlanılmak suretiyle de yapılabilir.
  Ancak, bu çağrı uzlaşma teklifi anlamına gelmez.”

• Madde 29/6:
  “Uzlaştırmacının uzlaşma teklifinde bulunacağı şüpheli, sanık, katılan, mağdur veya suçtan zarar gören ya da kanunî temsilcilerine iletişim araçlarıyla ulaşılamaması hâlinde, açıklamalı uzlaşma teklifi büro aracılığıyla yapılır.”

• Madde 29/5:
  “Uzlaştırmacı, uzlaşma teklifini büro aracılığıyla açıklamalı tebligat, istinabe veya Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) yoluyla da yapabilir.”

Bu hükümler birlikte değerlendirildiğinde, telefon görüşmesiyle yapılan uzlaşma teklifinin hukuken geçersiz olduğu açıktır.

2. Yargıtay’ın Emsal Kararı: Telefonla Uzlaşma Teklifi Geçersizdir

Yargıtay 4. Ceza Dairesi’nin 2018/8458 E., 2021/18378 K. sayılı kararı bu konuda açık bir içtihat niteliğindedir:

“Somut olayda, müştekinin 5.000 TL karşılığında uzlaşmayı kabul ettiği, sanığın ise telefonla yapılan görüşmede uzlaşmayı reddettiği belirtilerek uzlaşmanın sağlanamadığına dair rapor düzenlendiği anlaşılmaktadır.

Ancak, telefonla yalnızca uzlaşma teklifinde bulunmak için çağrı yapılabilir; bu çağrı uzlaşma teklifi anlamına gelmez.

Sanığa uzlaşma teklif formu gönderilmeden yapılan telefon görüşmesi usulsüzdür.

Bu sebeple sanığa yapılan teklifin usulsüz olduğu gözetilmeden yargılamaya devam edilerek hüküm kurulması bozma nedenidir.”

Bu kararla Yargıtay, telefonla yapılan uzlaşma teklifinin hukuki geçerliliği bulunmadığını kesin biçimde ortaya koymuştur.

3. Uygulamada Uzlaştırmacıların Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

Uzlaştırmacılar, teklif sürecinde aşağıdaki kurallara mutlaka uymalıdır:

• Telefonla çağrı yapılabilir, ancak bu yalnızca bilgi verme amaçlıdır; uzlaşma teklifinin kendisi değildir.

• Uzlaşma teklifi, açıklamalı tebligat veya SEGBİS yöntemiyle yazılı olarak yapılmalıdır.

• Uzlaşma teklif formu, ilgili tarafa imza karşılığı veya resmi tebligat yoluyla ulaştırılmalıdır.

• Telefon görüşmesi sırasında alınan “kabul” veya “ret” beyanı geçerli değildir.

• Uzlaştırmacı, bu süreçte yaptığı tüm işlemleri tutanakla belgelendirmeli ve uzlaştırma bürosuna sunmalıdır.

4. Telefonla Yapılan Uzlaşma Teklifinin Hukuki Sonuçları

Bu nedenle, telefon görüşmeleri yalnızca uzlaşma çağrısı için kullanılabilir; uzlaşma teklifinin yerine geçmez.

5. Neden Yazılı Teklif Zorunludur?

Telefonla yapılan uzlaşma teklifleri, iki temel nedenle geçersiz sayılmaktadır:

1. Belgelendirilebilirlik eksikliği:
   Telefon görüşmeleri resmî belge niteliği taşımadığından, taraf beyanlarının sonradan ispatı mümkün değildir.

2. Taraf iradesinin korunması:
   Uzlaşma, tarafların özgür iradesine dayanmalıdır. Telefon görüşmeleri, baskı veya yanlış anlaşılma ihtimalini ortadan kaldıramaz.

Bu nedenle yasa koyucu, açıklamalı tebligat gibi resmi usulleri zorunlu kılmıştır.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Telefonla uzlaşma teklifinde bulunulabilir mi?
Hayır. Telefonla sadece çağrı yapılabilir; teklif yazılı olmalıdır.

2. Telefon görüşmesinde taraf uzlaşmayı kabul ederse geçerli olur mu?
Hayır. Telefonla alınan uzlaşma beyanı geçerli değildir; yazılı belge gereklidir.

3. Telefonla yapılan uzlaşma teklifi sonrası yargılama devam ederse ne olur?
Bu durum Yargıtay içtihatlarına göre bozma nedenidir.

4. Uzlaştırmacı telefonla çağrı yaptıktan sonra ne yapmalıdır?
Tarafa açıklamalı tebligatla yazılı teklif göndermeli ve tebliğ tutanağını dosyaya koymalıdır.

5. Sanık veya mağdur yurtdışındaysa teklif nasıl yapılır?
Bu durumda istinabe (uluslararası adli yardım) yoluyla veya SEGBİS aracılığıyla yazılı teklif yapılabilir.

Uzlaştırma Temel Eğitimi Başvuru Sayfası İçin Tıklayınız.

Uzlaştırma Yenileme Eğitimi Başvuru Sayfası İçin Tıklayınız.